Ça Ira in Poznan, door Joke Tuinema

Poznan, 18 februari 2007

“Roger Waters combineert muziek met politiek”, las ik in een artikel na “The Dark Side of the Moon” in

Abu Dis (Palestina).

Nauwelijks ontkomen aan een arrestatie nadat hij “No Thoughts Control” schilderde, is Roger Waters in staat

duizenden mensen te boeien met zijn gedachten over Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap en Passie, met zijn

nieuwe klassieke opera “Ça Ira. There is hope.”

Ongeveer een jaar geleden werd mij deze opera aangereikt door een èchte Pink Floyd-fan. En vanaf het eerste begin, toen ik de teksten las en de muziek van deze ongelooflijk indrukwekkende en emotionele muziek hoorde, heeft Ça Ira mijn leven veranderd. Niet eerder had ik me gerealiseerd wat het betekent je te verweren tegen tirannie of onderdrukking en om die reden te worden vermoord.

Ik wist niet veel van de Franse Revolutie en de wereldwijde gevolgen van deze oorlog toentertijd. Welnu, dat is veranderd en Ça Ira heeft op een meerdere manieren mijn interesse gewekt. Eigenlijk kom ik, zoals ik dat noem, uit ‘een andere wereld’. Ik ben opgegroeid met de klassieke muziek van Johann Sebastiaan Bach en zijn vrienden. “The Dark Side of the Moon” in Lichtenvoorde was vorig jaar mijn eerste Rock-concert. Bovendien ben ik geen opera-liefhebber. Maar Ça Ira was de eerste opera waar ik, zonder me een seconde te vervelen, naar kon luisteren. Nee, sterker nog, ik kan nog steeds niet luisteren naar deze krachtige, gepassioneerde muziek zonder er diep door te worden geraakt.

Ik woon in Nederland. Ik ben nooit onderdrukt. Ook ben ik nooit gekonfronteerd met geluiden van bulderende kanonnen of knallende geweren om me heen. Of erger, heb ik iets afschuwelijks moeten aanzien als het vallende mes van een guillotine. Op 5 mei vieren we Bevrijdingsdag. Ter gelegenheid van Bevrijdingsdag 5 mei 2003 is er een klein boekje uitgegeven met de titel: “In Vrijheid Groot Worden”, waarin kinderen uit de gemeente Langedijk schrijven over oorlog, vrede en vrijheid. Graag deel ik enkele passages uit het voorwoord met u, geschreven door de toenmalig burgemeester.

Als je meent dat kinderen geen zorgen hebben, kun je beter nog maar ’s nadenken. Kinderen maken heel wat mee. Bij het eerste speelgoed dat wordt afgepakt weet een kind al wat strijd om de macht betekent. Wat boycot is, voelt een jong mens als hij bij een spelletje ineens niet mee mag doen. Winnen en verliezen, in actie komen of stil blijven, meedoen of grenzen stellen: elk kind leert wat zo’n keuze betekent.

Wat een kind eigenlijk niet hoort te weten, is hoe oorlog voelt. Of angst. Hoe kun je nu veilig opgroeien als overal gevaar dreigt? Als je eigen ouders sidderen van angst, wat leer je daar als kind van? In ons land lopen nu bijna bejaarde mensen rond die kind waren in oorlogstijd. De benauwenis van toen zullen ze nooit vergeten.

Wij hebben vrijheid en vrede in ons land. Wat oorlog is, zien we alleen in andere landen.Om te voorkomen dat onze kinderen ooit zullen voelen wat oorlog is, blijven we erover vertellen. Hoe erg het is, hoeveel verdriet het geeft, hoe stom het is om de baas te willen zijn door anderen te vermoorden, hoe onverdraagzaamheid eeuwige littekens maakt. We hopen zo dat kinderen leren hoe veel het waard is om in vrijheid groot te mogen worden. Hoe groot je bent als je volstrekte verdraagzaamheid hebt op ieder gebied: afkomst, sekse, godsdienst en ras.

En met deze tekst sta je ineens temidden van de gekte, de gebeurtenissen in de circuspiste van Ça Ira. Roger Waters vertelt ons over het begin van Revolutie. Hij vergelijkt Revolutie met het verhaal van vogels die weer beginnen te fluiten. Het verhaal van stokken, stenen, struiken en beenderen. Het verhaal van alles wat zich onder de zon bevindt. En we weten allemaal dat er niets nieuws is onder diezelfde zon. Roger Waters vraagt ons kennis te vergaren, onze echte innerlijke stem te vinden en keuzes te maken. Worden wat we willen zijn. Ons realiserend dat de zon en de maan voor iedereen schijnen en niemand bevoordelen.

“De Rechten van de Mens is het eerlijk verdelen van appels” zingen de kinderen. En ineens kreeg ik de behoefte ook anderen over Ça Ira te vertellen. Mensen laten horen dat er hoop is voor deze wereld als we weten dat er goede medicijnen tegen tirannie bestaan. Het leven houdt niet op bij bloedvergieten enkel en alleen vanwege de waarheid. Ik moest aan Nelson Mandela denken. Ook hij weet wat het betekent zich een ‘prison stone’ eigen te hebben moeten maken om vanuit te leven. Hij weet hoe die andere kant eruit ziet en zal zijn kinderen alles over kracht, kwetsbaarheid, liefde en trots kunnen nalaten.

Alleen, voor al deze dingen is het wel nodig, dat de kinderen in leven blijven.

Ik ben zelf moeder. Ik heb mijn dochter (9 jaar) meer verteld over het kunnen opgroeien in vrede. Haar het verschil uitgelegd met groot worden in een oorlogsgebied. Ik heb haar over ‘Honest Bird’ verteld. Honest Bird, later uitgegroeid tot zijn ware gedaante van Revolutionair Priester, probeert de Koningin van Frankrijk positief te beïnvloeden en op andere gedachten te brengen. Zowel zij als Koning Lodewijk worden door het maken van keuzes in het voordeel van zichzelf ten koste van anderen door de vallende guillotine van het leven beroofd.

Ça Ira vertelt ons alles, laat ons horen hoe Revolutie de wereld kan helen.

Ça Ira laat ons zien dat er hoop is, als we in onze moderne wereld blijvend streven naar vrijheid.

Ik ben heel blij in de gelegenheid te zijn geweest Poznan te bezoeken en te luisteren naar Ça Ira. Als dank voor het ons laten ervaren van zoveel meer dan ‘There is hope’ breng ik deze prachtige muziek van Roger Waters graag onder uw aandacht.

Joke Tuinema