Overgenomen van onze oude website

Mijn helden: the Pink Floyd sound

Vanaf het moment dat mijn ouders zijn verhuisd naar Mariahoeve (een jaren zestig-nieuwbouwwijk in Den Haag), begon ik belangstelling te krijgen voor popmuziek. Aangezien ik zelf nog geen platenspeler had, luisterde ik vooral naar Veronica 192 – goed idee.

Voorafgaand aan de top 40 singles, werden de tip 30 singles gedraaid. Singles die werden uitgebracht zonder noodzakelijkerwijs hitpotentie te hebben. Ik was pakweg 12 jaar oud, en zat aan de radio gekluisterd toen het volgende nummer werd aangekondigd: “… en hierrr een nummerr van Pink Floyd, dus veel sterkte de komende drrrie minuten” Mijn aandacht was getrokken One-two-free-four deng tet-tet-dent tet-tet deng

Getroffen door een moker, zo kwam de muziek van de heren Mason-Wright-Gilmour-Waters aan. Cynische linkse teksten tegen het establishment, ha daar lustte ik wel pap van. Giftige en scherpe gitaarsolo’s gingen erin als koek, de eerste moog-synthesizer geluiden. En natuurlijk het afkeurend commentaar van de DJ’s, die de single nog geen four keer in totaal gedraaid hebben. Tegendraads als ik toen was, werd ik fan, alleen niet van het eerste uur.

In 1968 begonnen onder aanvoering van de briljante maar geestelijk instabiele Syd Barret. Muziek en teksten waar de geniale gekte van af sprong. Arnold Laine, een nummer over een nasty piece of travestiet, die damesondergoed van de waslijn steelt en daarom gevangenisstraf krijgt. See Emily Play, met een onbegrijpelijke pianosolo waarin duidelijk hoorbaar is dat toetsenist Rick Wright maar 2 weken pianoles heeft gehad. Instellar Overdrive, een instrumentaal nummer waar de band gezamenlijk begint en eindigt, maar het tussenstuk …

Enfin, het wordt steeds moeilijker om Syd Barret te handhaven vanwege instabiliteit, al zal hij wel als inspiratiebron blijven functioneren (op bijvoorbeeld de lp Wish you were here). En Syd Barret was ook nog niet zo ver heen, dat hij niet begreep dat de anderen van hem af wilde. In Jugband Blues zingt hij pijnlijk helder: ‘It is so considered of you, to leave me behind’ of woorden van gelijke strekking.

A Saucerfull of Secrets. Het boek der muzikale magiërs, muziek die klonk als een ruimtetrip (Astronomy Domine): beklemmend, beangstigend, grotesk. En op kant twee nog twee nummers van Syd Barret te horen , inclusief bras band.

Dat was allemaal voor mijn tijd, ik haakte pas aan na Free Four. Destijds was mijn oudste zus getrouwd met een zekere Koos, een provo avant-la-lettre. Hij kocht veel lp’s, die hij na een keer draaien net zo makkelijk weer weg gaf, aan mij bijvoorbeeld. Ik mocht 2 lp’s kiezen en ik koos: Live at Japan van Deep Purple en Obscured by Clouds van Pink Floyd. Vooral de laatste lp maakte veel indruk op mij, filmmuziek behorende bij een antropologische ontdekkingstocht door Nieuw-Guinea. Tenminste dat begreep ik, met mijn gebrekkige kennis van de Engelse taal: Stay and help me to and this day, and if you don’t mind we break a bottle of wine’. Later kreeg ik nog van een andere zwager van me de lp met de geheimzinnige titel Umma Gumma. Een dubbel-lp met op de eerste lp live-muziek gespeeld op Engelse universiteiten. Carefull with that axe, Eugene – kennelijk t.b.v. studenten medicijnen. Op de tweede lp stond volkomen onbegrijpelijke muziek, psychedelisch van origine. Niet voor mij overigens want in die periode zat ik net zo lekker in mijn vel als pakweg een Syd Barret.

Vanaf 1973 was ik ook begonnen met kranten lopen. Ik had dus wat zakgeld, en een oude pick-up (platenspeler) van een zus van mij gekregen. Van mijn zuurverdiende zakgeld kocht ik een lp met een prisma erop. Wereldbestormende teksten als Breathe, Time, Money. Great Gig In The Sky, Us and Them en tot slot Eclipse. Glasheldere popmuziek, schitterende stereo-effecten. Nummers als On the run waar ik met enige aanleg voor schizofrenie wel mee uit de voeten kon. Tot mijn veertigste levensjaar teksten die toch wel de leidraad voor mijn leven vormden:

Money, the rute of all evil today, but if you ask they don’t give it away.

Listen sun, said the man with the gun, there is room for you inside, als toenmalig pacifist gingen die teksten erin als koek.

Toen in januari 1975 de nieuwe lp Wish You Were Here uitkwam begreep ik er niet zoveel van. Allereerst bleek mijn installatie niet opgewassen tegen de superieure sound. Zelfs een luciferdoosje op de arm van de pick-up kon niet voorkomen dat de naald uit de groef liep. Teksten zo desolaat, dat ik er nog tranen van in mijn ogen krijg. 

So, so you think you can tell
Heaven from hell
Blue skys from pain.
Can you tell a green field, from a cold steel rail
A smile from a vain …

Jankende driemaal over elkaar gedubde gitaarakkoorden, grommende saxofoons en het laatste nummer dat langzaam weg vaagt. Zo eenzaam, zo alleen zo als ik me alleen op dat moment kon voelen. Dacht ik. Gezien de verkoopcijfers bleken er heel veel eenzame mensen te zijn. En dat terwijl de tekst en muziek toch geheel en alleen voor Syd Barret waren geschreven . Hijzelf kwam ook nog incognito naar de studio, zijn haar was weg maar zijn melancholieke stemmingen nog niet: Shine on you crazy daimond.

In mijn eindexamenjaar kwam de lp Animals uit. Het leek wel op het boek van Sjors Orwell, Animal Farm. All animals are equal, but some more than others. Een vliegend varken over een gesloten elektriciteitscentrale. Titels als Dogs, Pigs en Sheep. Nee, het leven werd er met deze zwartgallige muziek niet vrolijker op. Maar het kon nog erger.

Eind 1979 kwam de lp The Wall uit. Op dat moment was ik werkzaam op een archief met volle tegenzin. De tekst en muziek leken me op het lijf geschreven, hetgeen niet het geval was. Ik moet bekennen dat ik na het beluisteren van kant twee na het nummer Goodbye Cruel World, i am leaving you today overwogen heb om mezelf…… Gelukkig begreep ik dat er op kant 4 licht aan het einde van de theatrale tunnel was zodra de muren om je heen werden afgebroken. De lp zelf scheen betrekking te hebben op een breakdown van bassist Roger Waters, die zijn frustraties als popmuzikant op het gevoelige vinyl vastlegde. Later is de plaat verfilmd door Alan Paker, met sir Bob Geldorf in de hoofdrol als geflipte popmuzikant. Een van de meest beklemmende lp’s uit de geschiedenis van de popmuziek met als muzikaal hoogte- dan wel dieptepunt Comfortably Numb.

In 1983 zat ik wat beter in mijn vel, dankzij veel fietsen en zwemmen en ander werk. Roger Waters kennelijk ook, getuige de laatste lp in deze bezetting. Daarom heel toepasselijk uitgebracht onder de naam The Final Cut, opgedragen aan zijn vader die als piloot in de tweede wereldoorlog zijn leven heeft verloren. Prachtige nummers als disambarged, maar aangezien de band meer een solovlucht van Roger Waters was geworden tevens het einde van de band.

In 1987 kwam een nieuwe cd uit met de eenvoudig te onthouden titel A Momentary Lapse Of Reason. Bombastische theatrale muziek, maar wel een schitterende sound. Sombere teksten die ook aansloten bij een wat mindere periode mijnerzijds. Gevolgd door een live goud-van-oud lp getiteld Pulse. Schitterend vormgegeven cd met als inhoud een geluidsmuur.

De laatste officiële studio-cd dateert uit 1994, The Division Bell. Wederom sombere, soms hoopvolle teksten met bombastische popmuziek voor de vele liefhebbers. Met een briljante afsluiter getiteld High Hopes. Over vroeger toen je klein was alles beter was met een begin als een landerige zondagmorgen met kerkklokken op de achtergrond. Ongelofelijk hoe muziek oude jeugdherinneringen kan oproepen. Toen ik in de zesde klas lagere school zat, vroeg de hoofdmeester aan de leerlingen wat ze wilden worden als ze groot waren. De een wilde brandweerman worden, de andere leraar . En ik antwoordde: Als ik groot ben, wil ik volwassen worden. Welk een wijsheid voor een ventje van 11 jaar, en welk een vooruitziende blik.

Laatst op Live8 zetten de heren van Pink Floyd hun onderlinge ruzies en meningsverschillen overboord, om aldus een gebaar te maken aan het hongerend deel van de wereld en aan de leiders van de G8-landen. Na 20 jaar weer gezamenlijk op het podium met nummers als Time, Wish You Were Here, en Comfortably Numb. Ik krijg er alsnog tranen van in mijn ogen. Shine on , you crazy daimonds.

Den Haag, 25 oktober 2005. Nico van Santen

(c) Pink Floyd Fans Nederland/Nico van Santen – 2005